Video

Ο συναγωνιστής του Μακρυγιάννη, Μιχάλης Κυπραίος

Τον Απρίλιο του 1825 ο Μακρυγιάννης και τα παλικάρια του βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στο Φρούριο του Νιόκαστρου. Ο μόνος τρόπος για να γλιτώσουν ήταν να κολυμπήσει κάποιος μέχρι το αγγλικό πολεμικό που είχε εισέλθει στον κόλπο, ζητώντας βοήθεια. Τότε, όπως περιγράφει ο στρατηγός Μακρυγιάννης, κολύμπησε ένας Κύπριος, ο Μιχάλης, δίνοντας το σωτήριο μήνυμα στους Άγγλους. Δυο μήνες μετά, στην πιο κρίσιμη μάχη της Επανάστασης, τη Μάχη των Μύλων, ο θαρραλέος Μιχάλης Κυπραίος θα πέσει μαχόμενος».

Χιώτισσα εν Λεμεσώ τω 1821

«Πάψε τα δάρκα σου πκιον κανεί σε… Τζιαι πε μου κόρη μου πόθθεν είσαι; Από την Χιον την ματζελλεμένη τζιαι τα’ όνομά μου λαλούν μ’ Ελένη». Από τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης πολλές Ελληνίδες κατέληγαν σκλάβες στα χαρέμια των Οθωμανών πασάδων. Αυτή ήταν και η μοίρα της Ελένης, όπως την φαντάστηκε στο ποίημα του «Η Χιώτισσα εν Λεμεσώ 1821» ο Βασίλης Μιχαηλίδης, άλλη μια ελληνική ψυχή στην αγκάλη της Κύπρου, το μήνυμα σαφές και αδιαπραγμάτευτο:
«Μπορώ το γαίμαν μου να σιονώσω μα δεν σε ‘φήννω μεσ’ στην Τουρτζιάν».

Ο ηρωομάρτυρας Οικονόμος Δοσίθεος

«Στις 10 Ιουλίου 1821 στην πλατεία του Σεράγιου βαδίζει ο Οικονόμος Δοσίθεος, ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Τιμίου Σταυρού Ομόδους. “Ως άνδρας υπεράξιος και ενθουσιώδης και ιδεολόγος πατριώτης μυήθηκε στον Αγώνα και αποτέλεσε σημαντικό αρωγό της Επανάστασης”.

Ο Δοσίθεος καρατομήθηκε από τον Κουτσιούκ Μεχμέτ· τον ίδιο σατράπη με τον οποίο κάποτε διατηρούσε καλές σχέσεις και η Κύπρος μοιρολογούσα άδει: “Κονόμε παριώρα μας, την Τζύπρον μας λυπήθου, Κονόμε πότε άραγε τα σίδερα εν να σπάσουν;”»

Ο Κύπριος σύντροφος του Ρήγα Φεραίου, Ιωάννης Καρατζάς

«Το βράδυ της 24ης Ιουνίου 1798 στα μπουντρούμια του κάστρου Νεϊμπόσα Βελιγραδίου, διαδραματίστηκε η τελευταία πράξη του δράματος της ζωής του Ρήγα Φεραίου και των επτά συναγωνιστών του, που κρατούνταν αιχμάλωτοι. Η Πύλη έδωσε την εντολή και ο καϊμακάμης διέταξε την εκτέλεση.

Ανάμεσα στα ονόματα των οκτώ πρωτομαρτύρων της Επανάστασης ήταν και αυτό του εκ της Λευκωσίας ορμώμενου Ιωάννη Καρατζά, που με τη θυσία του θα γινόταν ένας από τους πρώτους αγωνιστές της Ελευθερίας της Ελλάδας!».

Η παράδοση της επίσκεψης του Κανάρη στη Λάπηθο

«Στις 19 Ιουνίου 1821, κατά την παράδοση της Λαπήθου ο ατρόμητος μπουρλοτιέρης, Κωνσταντίνος Κανάρης, ελλιμενίστηκε στα χώματα της Κύπρου. Στη θερμή φιλοξενία που λέγεται πως βρήκε στο νησί ο ναύαρχος της Επανάστασης, βρήκε και την ανταπόκριση των πρόθυμων για την ελευθερία Κυπρίων. Πολλοί μάλιστα από αυτούς τον ακολούθησαν πίσω στην Ελλάδα. Η “πτωχή και δούλη Κύπρος”, όπως την περιγράφει ο Κωνσταντίνος Κηπιάδης, “προς τη Μητέρα Ελλάδα υπέρ ελευθερίας συνεισέφερε”».

Η έναρξη του «Σχολείου» πλησιάζει

«Ως γενικός έφορος αυτού του Σχολείου, κρίνω απαραίτητο χρέος μου να ευχαριστήσω την Μακαριότητά σας και να σας ειδοποιήσω ότι η έναρξη του Σχολείου πλησιάζει».

Με αυτά τα συνθηματικά λόγια και τη μετονομασία της Επανάστασης σε «Σχολείο» ενημέρωνε στις 8 Οκτωβρίου 1820 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό για την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, πλέον η ελληνική καρδιά του νησιού μας δονούσε μαζί με τον υπόλοιπο Ελληνισμό.