Κείμενο της Μαριλένα Κασιμάτη, επιμελήτρια της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου στο βιβλίο Η Ελληνική Επανάσταση. Ο Ντελακρουά και οι Γάλλοι ζωγράφοι 1815-1848, Εθνική Πινακοθήκη Σούτζου, Αθήνα, 1997:
«Ο γάλλος ζωγράφος ιστορικών σκηνών και προσωπογραφιών Νικολά-Λουί-Φρανσουά Γκος (Nicolas Louis François Gosse) ήταν μαθητής του André Vincent και εξέθεσε πρώτη φορά στο Salon του 1808, όπου συμμετείχε έκτοτε κάθε χρόνο έως το 1870. Παραγωγικός –αν και όχι ιδιαίτερα γνωστός– ζωγράφος, διακόσμησε με τα έργα του τα εσωτερικά παρισινών θεάτρων, εκκλησιών, αίθουσες του Λούβρου και την οροφή των Δικαστηρίων της Rennes. Πίνακές του βρίσκονται στο Μουσείο Λουξεμβούργου στο Παρίσι και στο Μουσείο των Βερσαλλιών με θέματα από τη ζωή του Ναπολέοντα. Ο πολιτικά ευαισθητοποιημένος ζωγράφος έχει απεικονίσει και σκηνές από την εξέγερση του 1830 στο Παρίσι.
Σύμφωνα με νεότερες επισημάνσεις, στο έργο της Εθνικής Πινακοθήκης απεικονίζεται η “Κυρά του Κάστρου της Ακρόπολης”, Ασήμω Λιδωρίκη, κόρη του κοτζάμπαση Αναγνώστη Λιδωρίκη και αδελφή του Αναστάσιου και του γερουσιαστή επί Όθωνα Παναγιώτη Λιδωρίκη.
Η Ασήμω (; - Αθήνα 1827) ήταν σύζυγος του Ιωάννη Γκούρα, φύλαρχου της Ακρόπολης, που είχε κλειστεί μαζί του στο φρούριο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας από τον Κιουταχή. Όταν ο Γκούρας σκοτώθηκε την 1η Οκτωβρίου 1826 κράτησε η ίδια μαζί με τους πολιορκημένους την άμυνα της Ακρόπολης μέχρι την επέμβαση του Ν. Κριεζιώτη. Ο φιλέλληνας γάλλος στρατηγός Fabvier που έδρασε ως αρχηγός της πολιορκίας της Ακρόπολης, συνεργάστηκε με τον Καραϊσκάκη στις επιχειρήσεις εναντίον των Τούρκων στην Αττική. Πέτυχε με 530 άνδρες την είσοδο στο πολιορκημένο κάστρο, ένα μήνα μετά τον θάνατο του Γκούρα (30 Νοεμβρίου 1826), και συμμετείχε για πέντε μήνες σε όλες τις ταλαιπωρίες της πολιορκίας μέχρι την παράδοση (24 Μαΐου 1827), εξασφαλίζοντας την ευγνωμοσύνη της Ελλάδας με το να πολιτογραφηθεί κι αυτός, όπως κι άλλοι φιλέλληνες, έλληνας πολίτης.
Η Ασήμω, λίγους μήνες πριν την παράδοση, στις 12 Ιανουαρίου 1827, βρήκε τραγικό θάνατο στο Ερέχθειο, όπου είχε την κατοικία της, όταν καταπλακώθηκε από τα συντρίμμια της οροφής μετά από βομβαρδισμό. Ο θάνατος της γυναίκας κάτω από τα ερείπια του αρχαίο ναού, σε συσχετισμό με τις επιχειρήσεις του γάλλου στρατηγού, πρόσφερε αρκετά στοιχεία για να συγκινήσει τα φιλελεύθερα και φιλελληνικά αισθήματα του Nicolas Louis François Gosse, που τον ίδιο χρόνο κιόλας απεικονίζει την Κόρη τη Ακρόπολης λαβωμένη μεν, αλλά όρθια και αιώνια σαν σύγχρονη Καρυάτιδα, χαρακτηρίζοντας για πρώτη φορά μια νέα ηρωίδα του αγώνα.
Το πεσμένο λάβαρο με την ημισέληνο στα νεκρά χέρια του ηττημένου Οθωμανού, καταπατημένο από το πόδι της “Γκούραινας”, μοτίβο της ήττας, παρμένο μέσα από τα σημαντικότερα έργα της περιόδου ως εικαστικός “τόπος”, μετατρέπει τον πίνακα σε πολιτικό έργο επέκεινα μιας απλοϊκής αλληγορίας. Χαρακτηριστικό της στάσης αυτής του ζωγράφου απέναντι στο δίχως άλλο σημαντικό ιστορικό συμβάν, που, όπως ήταν φυσικό, συσχετίστηκε άμεσα με την Ακρόπολη ως σύμβολο ελευθερίας, είναι ότι η αναπαράσταση μιας ιστορικής σκηνής δεν εμφανίζεται ως ιστορικό γεγονός, αλλά ήδη ως παρελθόν, ως πολεμικό γεγονός με αίσια έκβαση. Το έργο αποκτά έτσι μια κατεξοχήν ιστορική – ιδεολογική σημασία, δεμένη απόλυτα με τη ρομαντική αντίληψη της ιδέας του “αγωνιζόμενου” και του “εχθρού”, του “καλού” και του “κακού”, όπου το “καλό” ταυτίζεται όχι μόνο με την απελευθέρωση, με την επανάκτηση των ιερών μνημείων για τον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά και με την εξέγερση μιας γυναίκας με συγκεκριμένο χαρακτήρα.
Ο ιδεαλισμός του Delacroix στο έργο του Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου του 1826, με την ικέτιδα γυναικεία μορφή πάνω στα ματωμένα ερείπια, έρχεται στο έργο του Gosse να διερμηνεύσει την τρέχουσα –μπαρόκ– αντίστοιχα ιδέας-πραγματικότητας με τη διαμεσολάβηση ενός παρωχημένου, αλλά όχι λιγότερο δυνατού, εικαστικού μέσου, της αλληγορίας. Από αυτή την άποψη, το έργο του Gosse μπορεί να μην συγκινεί όσο αυτό του Delacroix, θέτει όμως γόνιμα ερωτήματα σχετικά με τη «δραματουργία» της εικόνας του φιλελληνισμού στη γαλλική ζωγραφική.
Το θέμα του πίνακα, που φαίνεται να είχε κάποια απήχηση στη Γαλλία, έγινε χαρακτικό (ακουατίντα) και τυπώθηκε σε πλάκα σχεδόν ίδιου μεγέθους με τον πίνακα το 1829 –πράγμα αρκετά εντυπωσιακό– από τον Jean-Pierre-Marie Jazet».
Γράφει η Arlette Sérullaz, γενική επιμελήτρια του Τμήματος Σχεδίων του Μουσείου Λούβρου, υπεύθυνη ου Εθνικού Μουσείου Ντελακρουά στο Παρίσι, στο βιβλίο Η Ελληνική Επανάσταση. Ο Ντελακρουά και οι Γάλλοι ζωγράφοι 1815-1848, Εθνική Πινακοθήκη Σούτζου, Αθήνα, 1997 για τον την ακουατίντα του Jean-Pierre-Marie Jazet:
«Το έτος 1827 υπήρξε καταστροφικό για την Ακρόπολη της Αθήνας. Χίλιοι τετρακόσιοι Έλληνες, τους οποίους ενίσχυε ο Fabvier, αντιστάθηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα στις επιθέσεις των τουρκικών στρατευμάτων. Ο Jazet, που γνώριζε καλά τα θέματα της Ελληνικής Επανάστασης, συνδεόταν με τον Gosse, ο οποίος παρουσίασε την προσωπογραφία του στο Salon του 1837, καθώς και εκείνη του Voutiers το 1824».
Μάλιστα, λιθογραφία του Jean-Pierre-Marie Jazet μπορεί να εντοπίσει κανείς στην έκθεση του Βυζαντινού Μουσείου του Ιδρύματος Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ στη Λευκωσία.
Πίνακες:
Η ηρωίδα της Ακρόπολης ή Η ελληνίδα ηρωίδα, Nicolas Louis François Gosse, ελαιογραφία σε καμβά, 0,40×0,27 εκ. Εν.Χ.κ.δ.: N. Gosse Feb. 1827, Αθήνα, Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου (αριθμ. Έργ. 6870)
Η ελληνίδα ηρωίδα, Jean-Pierre-Marie Jazet, ακουατίντα, 0,382×0,270 μ. (παράσταση) 0587×0,425 (φύλλο). Κάτω από το πλαίσιο, α.: Peint pa N. Gosse· κ.δ.: L’ HEROINE GRECQUE· από κάτω: A Paris chez JAZET Rue de Lancry Nº7, et chez AUMONT Md d’ Estampes, Rue J. J. Rousseau, Nº10 Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας, Τμήμα Χαρακτική και Φωτογραφίας (Ef 236 c)
Ελληνίδα ηρωίδα, λιθογραφία του Jean-Pierre-Marie Jazet, 19ος αι. Βυζαντινό Μουσείο, Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, Λευκωσία στον κατάλογο «Απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη…». 190 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Η συμμετοχή της Κύπρου, Ίδρυμα Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’, Πινακοθήκη. 29 Μαρτίου – 30 Σεπτεμβρίου 2011
Διαβάστε επίσης:
Μαντώ Μαυρογένους, “la bella Greca”
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, η «Κυρά και Καπετάνισσα» της Επανάστασης